Son olarak “Sıfır Marjinal Maliyet Toplumu-Nesnelerin İnterneti ve İşbirlikçi Çağı” adlı kitabıyla dünyada tüm dikkatleri üzerine çeken Rifkin, üçüncü sanayi devrimi olarak tanımladığı nesnelerin interneti döneminde bolluğa dayalı bir ekonominin hakim olacağını söylüyor. İnsanların, makinelerin ve doğal kaynakların sensörler ve yazılımlar sayesinde nesnelerin internetine bağlanacağını ifade ediyor ve ekliyor: “Büyük veri, bu bilgileri işleyecek, otomasyon sistemlerine aktaracak. Böylece, üretkenlik ve verimlilik artacak ve sıfıra yakın maliyet seviyesine ulaşılacak. Akıllı perakende noktaları, akıllı otomobiller, akıllı evler artacak. Ticaret demokratikleşecek.”
Rifkin’le kendisinin bu yeni döneme ilişkin öngörülerini ve yeni kitabını konuştuk:
*Kitabınızda kapitalizmin bittiğini ve yeni bir ekonomi paradigmasının yükseldiğini söylüyorsunuz. Bunun anlamı nedir? Ne değişti?
Kapitalist dönem hızlı değil ama kaçınılmaz şekilde sona eriyor. Kısmen kapitalist piyasadan kısmen işbirlikçi ortak kaynaklardan oluşan melez bir ekonomi doğuyor. İşbirlikçi ortak kaynaklar yükselişte ve 2050 yılında dünyanın büyük bölümünde ekonomik yaşamı belirleyeceğe benziyor.
Biz bugüne kadar 3 yeni teknolojik icada tanıklık ettik. Bu icatlar ekonomik sistemleri belirledi. Bu 3 yeni teknolojik gelişmeyi yeni iletişim teknolojileri, enerjinin yeni kaynakları ve ulaşımın yeni formu olarak özetleyebiliriz. Size iki örnek vermek istiyorum. 19’uncu yüzyılda birinci sanayi devrimi, 20’nci yüzyılda ikinci sanayi devrimi gerçekleşti. Birinci sanayi devrimi İngiltere’de başladı. O dönemlerde telgraf teknolojisi vardı ve bu teknoloji uluslararası ulaşımı başlattı. İkinci sanayi devrimi ise Amerika’da yine iletişim, enerji ve ulaşım kullanılarak hayata geçirildi. Burada elektriği merkezileştirdiler, telefon ve televizyonu ortaya çıkardılar. Tüm bunlar ucuz verginin kullanılmasını sağladı. Ardından Henry Ford, traktörleriyle herkesin varlık içinde olmasını sağladı ve ulaşımı kolaylaştırdı.
2008 yılında gelen krizle beraber, piyasadaki tüm fiyatlar yükselişe geçti. Satın alma gücü düştü. Bu, ekonomide yaşadığımız önemli bir depremdi. Bu dönem ikinci sanayi devriminin ve ekonominin bitişiydi bana göre. O yıldan itibaren yaşadığımız ise 3’üncü sanayi devrimi.
*Yeni sanayi devrimini hangi etkenler tetikledi peki?
Yeni iletişim araçlarının çıkışı, enerji ve internet bu sanayi devriminin belirleyicileri oldu. Şu an kullandığımız internet iletişimi, gücü ve yeni ekonomik sistemi yönetiyor. Ekonomik pradigmalarda büyük bir dönüşümün ilk basamaklarındayız. Giderek daha fazla sayıda mal ve hizmete sıfıra yakın bir bedelle erişimin mümkün olacağı bir topluma doğru ilerliyoruz. İletişim interneti, enerji interneti ve lojistik internet, 21’inci yüzyıla özgü bir altyapıda bir araya gelerek nesnelerin interneti yani 3’üncü sanayi devriminin yolunu açıyor. Bu ne demek? Her yanımızda sensörlerin ve araçların olduğu bir ekonomiye doğru geçiyoruz.
*Nesnelerin interneti döneminin gerçekleri neler olacak?
Nesnelerin interneti üretkenliği artıran, birçok ürün ve hizmeti üretmenin marjinal maliyetini sıfıra indiren, hatta bedava denilecek düzeylere çeken bir dönem. Bunun sonucunda şirketlerin kârı erimeye başlıyor, fikri mülkiyet hakları zayıflıyor ve ürün kıtlığına dayalı ekonomi yavaş yavaş yerini bolluğa dayalı bir ekonomiye bırakıyor. Bir küresel ağ üzerinde herkes birbirine bağlanacak. İnsanlar, makineler, doğal kaynaklar, üretim hatları, lojistik ağları, tüketim alışkanlıkları, geri dönüşüm süreçleri; sensörler ve yazılımlar sayesinde nesnelerin internetine bağlanacak. Büyük veri, bu bilgileri işleyecek, otomasyon sistemlerine aktaracak. Böylece, üretkenlik ve verimlilik artacak ve sıfıra yakın maliyet seviyesine ulaşılacak. Akıllı perakende noktaları, akıllı otomobiller, akıllı evler artacak. Bu, ekonomiye damgasını vuracak bir gelişme. Tüm bunların sonucunda ticaret demokratikleşecek ve değerler değişecek.
*Şirketler bu devrime nasıl hazır olacak?
İlk zamanlarda nesnelerin interneti konusuna öncülük yapan küresel şirketler, platformun ana işleyiş mekanizmasını neyin oluşturduğundan emin değildi. Nesnelerin interneti, şirketlerin işleyişinde büyük bir dönüşüm gerektiriyor. Bazı kavramlar da değişecek. Örneğin gelişen nesnelerin interneti ekonomisinde CIO’ların geleceği şüpheli olacak. Örneğin gelecekte BT, enerji hizmetleri ve lojistiğin tek bir birim olan baş üretkenlik müdürlüğü adı altında yürütülmesi mümkün olabilir.
Kaynak: Capital dergisinden /Mayıs 2015